»

Aleksandra Marjańska

Zdrowie Publiczne, Stacjonarne Studia Uzupełniające Magisterskie

Gr 2

PRYWATYZACJA SZPITALI

Wprowadzenie

Ważnym problemem funkcjonowania systemu ochrony zdrowia w Polsce jest brak równowagi finansowej. Część szpitali publicznych boryka się z problemami narastającego zadłużenia. Propozycje rozwiązania tej kwestii poprzez przekształcenie samodzielnych szpitali publicznych w spółki prawa handlowego, skutkujące komercjalizacją i prywatyzacją placówek, stały się reala próbą rozwiązania problemu zadłużenia.

W listopadzie 2008 r., w reakcji na veto Prezydenta RP dotyczące takich ustaw zdrowotnych, jak: ustawy o zakładach opieki zdrowotnej oraz przepisów wprowadzających ustawy z zakresu ochrony zdrowia, które zakładały przekształcenie samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej w spółki prawa handlowego, Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazwą „Wsparcie jednostek samorządu terytorialnego w działaniach stabilizujących system ochrony zdrowia”, czyli tzw. Planu B. Wobec tych działań komercjalizacja szpitali stała się jednym z ważniejszych elementów programu reform przed wyborami parlamentarnymi w październiku 2011, a po wyborach, elementem rozwiązań systemowych.

Kraje europejskie już wcześniej podejmowały próby takich działań - najbardziej radykalne zmiany w kierunku zwiększenia efektywności funkcjonowania szpitali prowadzi się od wielu lat w Niemczech – to tutaj najwięcej w Europie sprywatyzowano szpitali, tutaj też sprzedano pierwszy w Europie szpital uniwersytecki. Ze sprzedażą szpitali eksperymentowały również inne europejskie kraje – Szwecja i Austria. W nowych państwach członkowskich Unii Europejskiej w Europie Środkowo-Wschodniej (także w Polsce) można z kolei zaobserwować trend do budowy nowych prywatnych szpitali.

Prywatyzacja szpitali w Polsce

W świetle ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji, prywatyzacja może mieć charakter pośredni lub bezpośredni. Odrębnym trybem prywatyzacji jest obejmowanie akcji/udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym jednoosobowych spółek Skarbu Państwa powstałych w wyniku komercjalizacji przez podmioty inne niż Skarb Państwa lub inne niż państwowe osoby prawne.

Prywatyzacja pośrednia, w rozumieniu ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji polega na zbywaniu należących do Skarbu Państwa akcji/udziałów w spółkach. Zanim zainicjowany zostanie proces prywatyzacji pośredniej przedsiębiorstwa państwowego, musi zostać przeprowadzona komercjalizacja danego podmiotu. Polega ona na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę (akcyjną albo z ograniczoną odpowiedzialnością) Skarbu Państwa. Komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego dokonuje Minister Skarbu Państwa na wniosek organu założycielskiego, dyrektora przedsiębiorstwa państwowego i rady pracowniczej lub z własnej inicjatywy. Z uzasadnionym wnioskiem dokonania komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego w celu komunalizacji może wystąpić do Ministra Skarbu Państwa organ wykonawczy właściwej jednostki samorządu terytorialnego.

Prywatyzacja bezpośrednia, zgodnie z art. 39 wyżej wymienionej Ustawy polega na rozporządzaniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego przez:

1.           Sprzedaż przedsiębiorstwa,

2.           Wniesienie przedsiębiorstwa do spółki,

3.           Oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania.

Prywatyzacja bezpośrednia umożliwia dokonywanie szybkich zmian własnościowych
w przedsiębiorstwach państwowych. Jej bezpośredni charakter wynika z faktu, że realizowana jest bez przyjmowania przez przedsiębiorstwo państwowe formy organizacyjno-prawnej w postaci jednoosobowej spółki Skarbu Państwa. Cechą wyróżniającą prywatyzację bezpośrednią jest dokonywanie jej przez organy założycielskie przedsiębiorstw państwowych w imieniu Skarbu Państwa, za zgodą Ministra Skarbu Państwa. Proces przygotowania i realizacji prywatyzacji bezpośredniej jest zdecentralizowany - decydującą rolę odgrywają tu organy założycielskie – przeważnie są nimi wojewodowie. Minister Skarbu Państwa w ustawowym zakresie kontroluje i nadzoruje prywatyzację bezpośrednią przez wyrażenie zgody na uruchomienie realizacji poszczególnych projektów.

W gestii organu założycielskiego leży inicjowanie procesu prywatyzacji bezpośredniej, przygotowanie przedsiębiorstwa państwowego do prywatyzacji, wyłanianie inwestorów, ustalanie warunków transakcji, a po uzyskaniu zgody Ministra Skarbu Państwa na prywatyzację danego przedsiębiorstwa państwowego, sfinalizowanie procesu prywatyzacji i podpisanie w imieniu Skarbu Państwa odpowiednich umów z inwestorem.

Prywatyzacja placówek leczniczych obejmuje zmiany ról i odpowiedzialność zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Ogólnie dotyczy zmian skutków własnościowych, środków finansowania i/ lub świadczeń usług zdrowotnych.

Cele prywatyzacji

Głównym celem prywatyzacji powinno być poszukiwanie bardziej efektowanego wykorzystania zasobów”, a nie forma „wyrównania krzywd” polegający na uporczywym zaśnieżania dochodów pracowników sektora zdrowotnego, a także lekceważeniu ich stanowiska w procesie reformowania opieki zdrowotnej. Poza tym wśród celów wyróżnić należy:

1.      Dostępność- równy dostęp do społeczeństwa do opieki zdrowotnej, bez względu na miejsce zamieszkania, zamożność czy pozycje społeczną,

a.       poprawa dostępności do opieki zdrowotnej

2.      Świadczenie usług- osiąganie: właściwego poziomu działalności, równowagi między usługami w zakresie opieki podstawowej i szpitalnej, wysoko specjalistycznej i długoterminowej, jakości dostępnych środków materialnych,

a.       dokonanie możliwych zmian,

b.      zwiększenie finasowania opieki zdrowotnej,

c.       zgodnie z kierunkami strategicznymi – poprawa struktur usług,

d.      polepszenie wyposażenia oddziałów szpitalnych,

3.      Efektywność- lepsze wydatkowanie środków finansowych, ludzi oraz majątku

a.       zwiększenie rentowności,

b.      poprawa honorariów i morale pracowników,

4.      Jakość opieki - racjonalny i efektywny dostęp do świadczeń i wykorzystywania pokładów i funduszy

Argumenty za i przeciw prywatyzacji szpitali w Polsce

Argumenty za prywatyzacją

Na konferencji poświęconej właśnie prywatyzacji jeden z mówców powiedział „Dla instytucji służby zdrowia, lekarzy, pielęgniarek i większości pacjentów rozwiązanie prywatyzacyjne wydaje się jednoznacznie korzystniejsze”.

Inna argumentacja:

·         Wprowadzenie profesjonalnego zarządzania;

·         Wytworzenie świadczenia, które będą bardziej atrakcyjne dla świadczeniobiorcy;

·         Zwiększenie kapitału ludzkiego- pozyskanie osób o wyskokach kwalifikacjach menadżerskich;

·         Odejście od biurokracji nadzoru oraz realizacji pozaefektywnościcowych celów;

·         Przez wiele samorządów terytorialnych prywatyzacja zakładów im podległych jest postrzegana, jako pozbycie się uporczywego kłopotu związanego z ich własnością;

·         Jeden z ważniejszych argumentów za przekształceniem jest wprowadzenie równych koncepcji prywatyzacji gdzie nie trzeba przenosić własności nieruchomości i mienia, ale jest to nadal zakres uwikłania publicznych decydentów w zarządzanie opieką zdrowotną;

·         Podniesienie jakości oferowanych usług poprzez wprowadzenie elementów konkuren­cyjności i mechanizmów rynkowych do systemu zarządzania placówkami medycznymi;

·         Upowszechnienie nowoczesnych standardów organi­za­cyjnych, tj. analiza efektywności (nie tylko ekonomicznej), analiza wykorzystywania zasobów – controlling medyczny i niemedyczny;

·         Konieczność wprowadzenia restrykcyjnej polityki finansowej może pro­wadzić
do wymiernych oszczędności w dysponowaniu kapitałem i wię­kszego nacisku na dbanie o wynik finansowy przedsiębiorstwa. Osiągana jest w głównej mierze poprzez racjonalizację czasu pracy, a także likwidowanie zbędnej biurokracji i niepotrzebnej administracji;

·         Możliwość dalszego udzielania świadczeń w oparciu o kontrakt z NFZ/ ze środków publicznych;

·         Możliwość pozyskiwania dodatkowych środków finansowych, np. ze współpłacenia
za diagnostykę czy leczenie. Może to również prowadzić do np. do zmniejszania kolejek.

·         Możliwość współpłacenia pozwala również na wykorzystanie pieniędzy pacjentów przeznaczanych na wizyty pacjentów w prywatnych gabinetach lekarskich. Środki te zamiast do gabinetów prywatnych trafiają do szpitali i tam mogą być wykorzystane na ich modernizację., itp.

Argumenty przeciw prywatyzacji

·         Spekulacje na temat kupowania obiektów służby zdrowia, takich jak ziemie;

·         Zamieszanie miedzy profilem działalności obiektu po przeprowadzanej prywatyzacji;

·         Dążenie do zwiększania i maksymalizacji kosztów świadczeń w krótkim czasie
co może wpływać na brak zainteresowania pacjentem (celowe dążenie do upadłości). Z punktu widzenia etycznego – prywatyzacja stawia

·         „Jeden z wariantów zarządzenia dysproporcji pomiędzy wielkością nakładów,
a wymogami systemu dostarczającego świadczeń”. Wymagania te są pozytywne
w sektorze prywatnym, wówczas są one przeznaczone na zaspokojenie potrzeb tylko ludzi bogatych, którzy mogą sobie pozwolić na ponoszenie większych wydatków związanych z pozyskiwaniem świadczeń;

·         Brak monitorowania rynku zdrowotnego w skali państwa, regionu;

·         Niestabilne, stale zmieniające się prawodawstwo;

Bibliografia:

2.      Greenshields G., Cele i strategie prywatyzacji opieki szpitalnej w Polsce, Raport Końcowy, listopad 2010

3.      Karkowski T., Komercjalizacja i prywatyzacja szpitali  w perspektywie dostarczania świadczeń zdrowotnych, w: Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza
w Częstochowie, VIII, 2014, s. 149

4.      Lis K., Dlaczego prywatyzacja?/ Służba Zdrowia 57-60, 1999

5.      Miśkiewicz M, Równanie do najlepszych, Służba Zdrowia 14-15, 2000

6.      Tymowska K., Prywatyzacja opieki zdrowotnej w teorii i praktyce, prawo i medycyna, 
1, 2000

7.      Uchwała nr 58/2009 Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 2009 r. w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazwą „Wsparcie jednostek samorządu terytorialnego
w działaniach stabilizujących system ochrony zdrowia”, www.ratujmyszpitale.pl (27.05.2009 r.).

8.      Ustawa z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz.U. 2013.216. j.t.
z póżn. zm.)

9.      Wieczorkowska A. Następstwa prywatyzacji szpitali w Niemczech, Praca doktorska Uniwersytet Ekonomiczne we Wrocławiu, Wrocław 2012

6

Uchwała nr 58/2009 Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 2009 r. w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazwą „Wsparcie jednostek samorządu terytorialnego w działaniach stabilizujących system ochrony zdrowia”, www.ratujmyszpitale.pl (27.05.2009 r.).

o...