« M E N U » |
»
|
» Ktoś, kto mówi, że nie zna się na sztuce, źle zna samego siebie. | » Alice Miller Źródło horroru w kołysce, Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoła, Pedagogika, Dorosłe Dzieci | » Alan Bullock - Hitler i Stalin. Żywoty równoległe (Tom 2.), STUDIA i INNE PRZYDATNE, bogusław wołoszański | » Alice Miller Skąd się bierze przemoc, Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoła, Pedagogika, Dorosłe Dzieci | » alg zgi teo, STUDIA, Polibuda - semestr IV, Konstrukcje Betonowe, Egzamin | » Aleksander Kamiński, STUDIA, PSWzR, II Rok, SEMESTR IV, Pedagogika Społeczna, Ćwiczenia | » Albert Einstein, Alll, Studia, VII semestr, Wynalazczość i ochrona własności | » Algebra z geometrią analityczną - oprac. prof. Krystyna Ziętak, Studia | » Alfred Adler, Studia, Psychologia | » Aktywna sprzedaz ubezpieczen Jak wdrozyc sie i przetrwac w branzy ubezpieczeniowej, e-książki, onepress | » Aktywna stona nieskończoności 10-Castaneda Carlos, Dla Poszukujących, Magia, Castaneda |
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plonlycovers.opx.pl
|
|
[ Pobierz całość w formacie PDF ] Nr 2 (14) Grudzieƒ 2006 ISSN 1895-5924 Holotranskobalamina – aktywna witamina B12 Zastosowanie cytometrii przep∏ywowej w klinicznej diagnostyce laboratoryjnej Wskaêniki czerwonokrwinkowe W Nowym 2007 roku życzymy Państwu dużo radości, wielu osiągnięć w pracy zawodowej i w życiu prywatnym. Pracownicy irmy Abbott Laboratories Poland Komitet Naukowy Redakcja Dagna Bobilewicz – Warszawa Jan Kulpa – Kraków Wies∏aw Piechota – Warszawa Miros∏awa Nowacka – Abbott Laboratories Poland Abbott Laboratories Poland Sp. z o.o. ul. Post´pu 18 A, 02-676 Warszawa tel. (0-22) 606 10 50, fax (0-22) 606 10 80 2(14) HOLOTRANSKOBALAMINA – AKTYWNA WITAMINA B12 Holotranscobalamin – active B12 Maria Bo˝entowicz, Dagna Bobilewicz Zak∏ad Diagnostyki Laboratoryjnej Wydzia∏u Nauki o Zdrowiu Akademii Medycznej w Warszawie ul. Banacha 1 A, 02–097 Warszawa, e-mail: dagna@amwaw.edu.pl Streszczenie S∏owa kluczowe: holotranskobalamina, metoda oznacza- nia, aktywna witamina B12 Key words: holotranscobalamin, method of assessment, active B12. Niedobór witaminy B12, dotyczàcy w krajach pó∏no- cnoeuropejskich 1 – 2% populacji (1) i b´dàcy obok niedoboru ˝elaza i kwasu foliowego jednà z przy- czyn niedokrwistoÊci manifestuje si´ równie˝ zaburze niami w innych uk∏adach, w tym w uk∏adzie nerwowym. U podstaw patogenezy zmian le˝y upoÊledzona syn- teza kwasów nukleinowych, prowadzàca do makrocy- tozy i megaloblastozy, a tak˝e do demielinizacji w∏ókien nerwowych. Struktura witaminy B12 zosta∏a opisana w 1955 r. przez D. Hodgkin, natomiast po raz pierwszy zwiàzek ten zosta∏ wyodr´bniony przez K. Folkersa jako cyjanokoba- lamina (CNCbl). W latach wczeÊniejszych trwa∏y bada- nia nad czynnikiem przeciwko anemii z∏oÊliwej, którym jak si´ okaza∏o by∏a witamina B12, wykryta w wàtrobie wo∏owej. Witamina B12 nale˝y do witamin rozpuszczal- nych w wodzie, jest niezb´dna komórkom organizmu do metabolizowania zwiàzków jednow´glowych oraz bierze udzia∏ w syntezie DNA. Jest oÊmiobocznym kom- pleksowym zwiàzkiem kobaltu, sk∏adajàcym si´ z proto- porirynopodobnego makropierÊcienia z jonem kobaltu w centrum, z nukleotydu i drugiej zwiàzanej z kobaltem grupy CN oraz H 2 O, CH 3 itd., stàd nazywana jest tak˝e cyjankobalaminà (kobalaminà – Cbl). Kobalamina wytwarzana jest przez drobnoustroje. Syn- tetyzowana przez bakterie w jelicie grubym cz∏owieka, poni˝ej miejsca swego wch∏aniania, nie ulega absorb- cji i dlatego praktycznie jedynym êród∏em witaminy B12 dla cz∏owieka jest mi´so, w mniejszym stopniu produkty mleczne a szczególnie du˝o znajduje si´ jej w wàtrobie. Ponad to kobalamina jest obecna w dro˝d˝ach. Zapotrze- G∏ównymi konsekwencjami niedoboru witaminy B12 sà niedokrwistoÊci makrocytowe i zaburzenia neuro- logiczne. Niedobory te spowodowane sà czynnikami egzogennymi (niedobory w diecie) i endogennymi (choroby przewodu pokarmowego, genetyczne de- fekty w bia∏kach transportujàcych). Dotychczas pod- stawowym testem diagnostycznym do wykrywania niedoborów by∏o st´˝enie ca∏kowitej B12 w surowicy. Objawy kliniczne niedoboru nie korelujà ze st´˝eniem B12 w surowicy. Nowym dost´pnym parametrem labo- ratoryjnym jest holotranskobalamina – „aktywna wita- mina B12”. Test ten oznacza kompleks bia∏ko-wit.B12, rozpoznawany przez receptory tkankowe i b´dàcy je- dynym êród∏em witaminy mo˝liwym do wykorzystania przez komórki. Wst´pne prace wykaza∏y przydatnoÊç tego testu szczególnie w przypadkach st´˝eƒ witami- ny B12 w zakresie tzw „szarej strefy” 200 – 338 pg/ml (150 – 250 pmol/l). Summary Macrocytic anemia and neurological disorders are known to be results of B12 deiciency which is caused either by egzo (malnutrition) or endogenic factors (dise- ases of GI). Until now serum B12 has been the most com- mon laboratory test nevertheless clinical symptoms do not correlate with serum B12. New test holotranscobalamin – „active B12” measures transcobalamin-B12 complex recognized by cell membrane receptors – only available source of B12 for tissues. Preliminary data show the utility of that test for early detection of B12 deiciency especially when serum B12 is in „grey zone” range 200 – 338 pg/ml (150 – 250 pmol/l). 3 bowanie dzienne osoby doros∏ej na witamin´ B12 wynosi oko∏o 5µg. Kobalamina magazynowana jest w wàtrobie w iloÊci 2 do 3 mg tj. pokrywajàcej zapotrzebowanie na oko∏o 3 – 4 lata. Prawid∏owe st´˝enie witaminy B12 w su- rowicy to 200 – 900 pg/ml (150 – 666 pmol/l) (1,4) . Istnieje wiele nieaktywnych zwiàzków, podobnych do kobalaminy, mogàcych interferowaç w oznaczenia st´˝enia tego zwiàzku, jednak izjologicznà rol´ w or- ganizmie cz∏owieka spe∏niajà dwie z poznanych form witaminy B12, metylokobalamina, przewa˝ajàca w su- rowicy i 5-dezoksyadenozylokobalamina (deoksykoba- lamina, adenozynokobalamina), wyst´pujàca g∏ównie w hepatocytach, komórkach mià˝szu nerek i erytro- cytach. Kobalamina pe∏ni rol´ koenzymu. Dla ssaków charakterystycznymi procesami, w których uczestniczy jest synteza metioniny i konwersja kwasu metylomalono- wego do bursztynowego. Syntaza metioninowa bierze udzia∏ w tworzeniu metioniny z homocysteiny co wyma- ga metylokobalaminy jako kofaktora. W tej reakcji grupa metylowa, zwiàzana z kobalaminà, zostaje przeniesio- na na homocystein´, w wyniku czego powstaje metio- nina. Nast´pnie kobalamina przenosi grup´ metylowà z N-metylotetrafolianu, przez co powstaje tetrahydro- folian. Dzi´ki tej reakcji tworzone sà zapasy metioniny oraz udost´pniany jest tetrahydrofolian do syntezy pu- ryn oraz kwasów nukleinowych. Inny enzym, mutaza L-metylomalonylo-CoA wymaga adenozylokobalaminy katalizujàcej reakcj´ tworzenia sukcynylo-CoA z mety- lomalonylo-CoA w szlaku konwersji propionianu do me- tabolitu cyklu kwasu cytrynowego. Reakcja ta ma zna- czenie dla procesu glukoneogenezy, a jej upoÊledzenie prowadzi do nagromadzenia nieprawid∏owych zwiàzków lipidowych. Prawdopodobnie ich odk∏adanie w neuro- nach mo˝e byç przyczynà zaburzeƒ w oÊrodkowym uk∏adzie nerwowym. (1,3,9) Z powodu silnie polarnej struktury kobalaminy uniemo˝liwiajàcej swobodne przenikanie przez b∏ony komórkowe jej wch∏anianie, magazynowanie oraz przemiany mo˝liwe sà dzi´ki wyst´powaniu specy- icznych hydrofobowych bia∏ek pozakomórkowych i wewnàtrzkomórkowych. Do bia∏ek tych zalicza si´ czyn- nik wewn´trzny Castle’a (IF – Intrinsic Factor) wytwarza- ny przez komórki ok∏adzinowe ˝o∏àdka, wyst´pujàcy w przewodzie pokarmowym oraz haptokoryn´ (trans- kobalamin´ I) i transkobalamin´ II wyst´pujàce równie˝ we krwi. Na komórkach nab∏onka jelitowego znajdujà si´ receptory dla kompleksu kobalamina czynnik wewn´trzny, a dla kompleksu kobalamina-transkoba- lamina w tkankach. W pierwszym etapie, w Êwietle je- lita cienkiego kobalamina, zwiàzana z bia∏kami treÊci pokarmowej, podlega dzia∏aniu kwasu ˝o∏àdkowego i enzymów trawiennych, a nast´pnie wià˝e si´ z czyn- nikiem wewn´trznym i w takiej formie jest transporto- wana przez b∏on´ enterocytu, na której jest obecny re- ceptor dla kompleksu IF-kobalamina (IFCR), zwany te˝ kubilinà. Wch∏anianie kompleksu witamina B12-IF wymaga oboj´tnego pH i obecnoÊci jonów Ca 2+ . We wn´trzu ente- rocyta czynnik wewn´trzny jest degradowany. Nast´puje formowanie kompleksu kobalamina – transkobalamina II, który jest nast´pnie wydzielany do krwi ˝y∏y wrotnej. Transkobalamina II (TCII) jest bia∏kiem surowicy krwi o krótkim okresie pó∏trwania (T1/2 = 1 h), migrujàcym w elektroforezie we frakcji beta-globulin. Oko∏o 25% wi- taminy zwiàzana jest z TC II i okreÊlana jako holotransko- balamina (holoTC). Jest to frakcja dost´pna dla komórek efektorowych czyli aktywna biologicznie. Haptokoryna (transkobalamina I), b´dàca alfa-globulinà o d∏ugim okresie pó∏trwania (T1/2 = kilka dni) wià˝e wi´kszoÊç krà˝àcej witaminy B12, tj. oko∏o 75%, nie dostarcza jej jednak do tkanek efektorowych, lecz bierze udzia∏ w wychwytywaniu toksycznych analogów witaminy B12 i przenoszeniu ich do wàtroby, szpiku kostnego i innych tkanek, odznaczajàcych si´ szybkà proliferacjà. Powsta∏y kompleks kobalamina- transkobalamina II (holoTC) ∏àczy si´ z receptorami tkankowymi i ulega absorpcji drogà pinocytozy do komórki. Aby kobalamina zosta∏a dostar- czona do komórek efektorowych, musi zostaç wch∏oni´ta w jelicie i zwiàzana z bia∏kiem transportujàcym jà we krwi, czyli transkobalaminà II, tworzàc kompleks holoTC. Nieprawid∏owoÊci na którymÊ z etapów tego szlaku b´dà zaburza∏y proces wch∏aniania kobalaminy do komórek, a co za tym idzie, uniemo˝liwia∏y w∏àczanie si´ witami- ny B12 w procesy metaboliczne. Zaburzenia transportu kobalaminy dziedziczone sà jako cechy autosomalne recesywne. (11,12) Wa˝nà funkcj´ w transporcie koba- laminy spe∏niajà te˝ IF i TC. Sà to pojedyncze pepty- dy, posiadajàce jedno miejsce wiàzania witaminy B12 i pomimo, ˝e rozpoznawane sà przez dwa ró˝ne receptory wykazujà wysokie powinowactwo do wiàzania Cbl, jak równie˝ podobieƒstwa na poziomie genomu. (11) Receptory dla TC II sà obecne we wszystkich tkan- kach, lecz szczególnie liczne w nerce. Wewnàtrz komórki nast´puje hydrolityczny rozpad holotranskobalaminy, a kobalamina jest przekszta∏cana w metylokobalamin´ oraz hydroksykobalamin´ w cytozolu lub w 5’-adeno- zylotranskobalamin´ w mitochondriach. W komórkach wàtroby witamina B12 jest magazynowana pod postacià metylokobalaminy, adenozynokobalaminy i hydroksyko- balaminy. (2,4,10,11,12,13,14) Przyczynà niedoboru witaminy B12 i zwiàzanych z tym konsekwencji klinicznych jest jej zmniejszona poda˝ do tkanek efektorowych, spowodowana ró˝nymi czynni- kami egzo i endogennymi. Do czynników egzogennych mo˝na zaliczyç niedobór witaminy B12 w diecie, spotykany 4 2(14) najcz´Êciej u wegetarian, anorektyków i osób starszych. Cz´sto wyst´puje ∏àcznie z niedoborem ˝elaza. Do przyczyn endogennych nale˝y upoÊledzenie wch∏aniania na skutek zapalenia b∏ony Êluzowej ˝o∏àdka lub jej atroii w tym na tle immunologicznym oraz innych chorób przewodu pokar- mowego. U osób w podesz∏ym wieku cz´stà przyczynà jest równie˝ bezsocznoÊç spowodowana przewlek∏ymi zmianami w b∏onie Êluzowej ˝o∏àdka, cz´sto nasilonymi przez d∏ugotrwa∏e przyjmowanie leków. (1) Niedobór kobalaminy pojawia si´ tak˝e jako wynik de- fektu w bia∏kach zapewniajàcych odpowiedni transport (IF, TCII, IFCR), zaburzeƒ w przechodzeniu kobalaminy przez b∏on´ enterocytu lub innych, nabytych schorzeƒ, spo- wodowanych starzeniem si´ organizmu, jak i rozleg∏ymi zabiegami chirurgicznymi, dotyczàcymi ˝o∏àdka i jelita cienkiego. W tym przypadku mimo prawid∏owej poda˝y, mamy do czynienia z objawami niedoboru i koniecznoÊcià suplementacji. Dziedziczne i nabyte przyczyny zmniej- szonego wch∏aniania kobalaminy ilustruje tabela 1. Niedobór witaminy B12 jest przyczynà upoÊledzenia reakcji katalizowanej przez syntaz´ metioninowà, która zosta∏a opisana powy˝ej. Jednym z g∏ównych skutków niedoboru tego zwiàzku jest niedokrwistoÊç, b´dàca nast´pstwem upoÊledzonej syntezy DNA, co odbija si´ w strukturze jàder erytroblastów. Wyst´puje megalopoeza, charakteryzujàca si´ asynchronicznym dojrzewaniem cy- toplazmy i jàder. Jàdra sà m∏odsze, ubogie w chromatyn´ z luênà strukturà, a cytoplazma obita i bardziej dojrza∏a, poniewa˝ synteza RNA przebiega prawid∏owo. Jednym z charakterystycznych wskaêników niedoboru witami- ny B12 jest Êrednia obj´toÊç krwinki czerwonej (MCV), która u osób zdrowych waha si´ w granicach 82 – 92 ft, a w omawianym typie niedokrwistoÊci wzrasta do >100 ft, wartoÊci wybitnie wysokie to >110 ft, jednak ustalenie rze- czywistej wartoÊci odci´cia dla MCV jest bardzo trudne. Nawet wartoÊci >94 ft mogà nasuwaç podejrzenia nie- doboru witaminy B12 i powinny byç weryikowane i mo- nitorowane. Innà konsekwencjà niedoboru kobalaminy jest podwy˝szony poziom homocysteiny, b´dàcy praw- dopodobnym czynnikiem ryzyka mia˝d˝ycy, zakrzepicy ˝ylnej, czy choroby Alzheimera. Mo˝e wystàpiç homo- cysteinuria i acyduria metylomalonowa. Nast´pstwem wzgl´dnego niedoboru metioniny sà równie˝ kompli- kacje neurologiczne, niebezpieczne ze wzgl´du na ich nieodwracalne konsekwencje. Do dysfunkcji uk∏adu ner- wowego nale˝à uszkodzenia nerwów oraz zwyrodnienia rdzenia kr´gowego. Nawet nieznaczne niedobory witaminy B12 powodujà uszkodzenie otoczki mielinowej komórek nerwowych, prowadzàc nawet do neuropatii nerwów ob- wodowych. Zdaniem niektórych autorów, objawy neurolo- giczne ujawniajà si´ wczeÊniej ni˝ niedokrwistoÊç u 3 na 4 pacjentów z niedoborem kobalaminy. Jednak˝e z powodu ro˝nej manifestacji klinicznej a˝ do chwili wystàpienia ob- jawów hematologicznych niejasne objawy neurologiczne nie sà kojarzone z niedoborem kobalaminy. (1,3,4) Ca∏kowite st´˝enie witaminy B12 jest obecnie pod- stawowym testem diagnostycznym w wykrywaniu jej niedoborów. Jest to oznaczenie w pe∏ni zautomaty- zowane, wykonywane technikami immunometryczny- mi. WartoÊci referencyjne ca∏kowitego st´˝enie wita- miny B12 mieszczà si´ w przedziale 200 – 900 pg/ml. (150 – 666 pmol/l) St´˝enie <200 pg/ml (<150 pmol/l) jest generalnie uwa˝ane za obni˝one. W diagnostyce laboratoryjnej stosowanie sà tak˝e oznaczenia kwasu metylomalonowego i homocyste- iny. Jako markery metaboliczne ulegajà podwy˝szeniu w przypadku niedoboru witaminy B12 i sà to generalnie parametry uwa˝ane za bardziej czu∏e w ocenie zasobów ustrojowych tej witaminy ni˝ ca∏kowite st´˝enie kobala- miny w surowicy. St´˝enie kwasu metylomalonowego w surowicy jest parametrem czu∏ym w oznaczaniu nie- doboru witaminy B12, jednak˝e cechuje si´ wysokim kosztem i ulega podwy˝szeniu w niewydolnoÊci nerek. Podwy˝szone st´˝enie homocysteiny równie˝ poprzedza kliniczne objawy niedoboru witaminy B12. Nie jest to jed- nak parametr swoisty dla tego typu niedoborów gdy˝ jego podwy˝szony poziom wyst´puje te˝ w niedoborze kwa- su foliowego, witaminy B6 oraz w niewydolnoÊci nerek. Ostatnio dost´pne sà dodatkowe mo˝liwoÊci, zwiàzane raczej z wykryciem przyczyn niedoboru, a mianowicie wykrywanie obecnoÊci przeciwcia∏ przeciwko komór- kom ok∏adzinowym i czynnikowi wewn´trznemu. Nadal stwierdzenie obecnoÊci tasiemca, zu˝ywajàcego witam- ni´ B12 na w∏asne potrzeby jest pomocne w etiopatoge- nezie niedoboru. Coraz rzadziej ze wzgl´du na swojà ucià˝liwoÊç jest stosowany test Schilinga, oceniajàcy zdolnoÊci wch∏aniania witaminy B12. Najszerzej stosowanym i najbardziej dost´pnym ba- daniem jest oznaczanie st´˝enia witaminy B12. Istnieje jednak szereg zastrze˝eƒ, a w tym: – Oznacza si´ st´˝enie ca∏kowitej, a nie czynnej biologicz- nie witaminy B12 (oko∏o 80% witaminy B12 jest zwiàzane z hapotokorynà i kompleks nie jest wychwytywany przez receptory tkankowe, czyli jest biologicznie nieczynny) – St´˝enie nie wykazuje jednoznacznej korelacji ze sta- nem klinicznym – Istnieje szeroka „szara strefa” pomi´dzy wartoÊciami prawid∏owymi i obni˝onymi – Oznaczenie wprawdzie jest zautomatyzowane, ale dwu- etapowe, wymaga procesu przygotowawczego i tym samym wp∏ywa na szybkoÊç pracy analizatora. Istotny klinicznie niedobór witaminy B12 mo˝e wystàpiç przy prawid∏owym st´˝eniu ca∏kowitej B12 w surowicy, co mo˝e wynikaç z niedostatecznej iloÊci TCII – jej trans- 5
[ Pobierz całość w formacie PDF ] zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plhot-wife.htw.pl
|
|
Cytat |
Dobry przykład - połowa kazania. Adalberg I ty, Brutusie, przeciwko mnie?! (Et tu, Brute, contra me?! ) Cezar (Caius Iulius Caesar, ok. 101 - 44 p. n. e) Do polowania na pchły i męża nie trzeba mieć karty myśliwskiej. Zygmunt Fijas W ciepłym klimacie najłatwiej wyrastają zimni dranie. Gdybym tylko wiedział, powinienem był zostać zegarmistrzem. - Albert Einstein (1879-1955) komentując swoją rolę w skonstruowaniu bomby atomowej
|
|