zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plonlycovers.opx.pl
« M E N U » |
»
|
» KtoĹ, kto mĂłwi, Ĺźe nie zna siÄ na sztuce, Ĺşle zna samego siebie. | » Alice Miller ĹšrĂłdĹo horroru w koĹysce, Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoĹa, Pedagogika, DorosĹe Dzieci | » Alan Bullock - Hitler i Stalin. Ĺťywoty rĂłwnolegĹe (Tom 2.), STUDIA i INNE PRZYDATNE, bogusĹaw woĹoszaĹski | » Alice Miller SkÄ
d siÄ bierze przemoc, Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoĹa, Pedagogika, DorosĹe Dzieci | » alg zgi teo, STUDIA, Polibuda - semestr IV, Konstrukcje Betonowe, Egzamin | » Aleksander KamiĹski, STUDIA, PSWzR, II Rok, SEMESTR IV, Pedagogika SpoĹeczna, Äwiczenia | » Albert Einstein, Alll, Studia, VII semestr, WynalazczoĹÄ i ochrona wĹasnoĹci | » Algebra z geometriÄ
analitycznÄ
- oprac. prof. Krystyna ZiÄtak, Studia | » Alfred Adler, Studia, Psychologia | » Aktywna sprzedaz ubezpieczen Jak wdrozyc sie i przetrwac w branzy ubezpieczeniowej, e-ksiÄ
Ĺźki, onepress | » Aktywna stona nieskoĹczonoĹci 10-Castaneda Carlos, Dla PoszukujÄ
cych, Magia, Castaneda |
|
|
[ Pobierz caĹoĹÄ w formacie PDF ] Nr 2 (14) GrudzieĆ 2006 ISSN 1895-5924 Holotranskobalamina â aktywna witamina B12 Zastosowanie cytometrii przepâywowej w klinicznej diagnostyce laboratoryjnej WskaĂŞniki czerwonokrwinkowe W Nowym 2007 roku Ĺźyczymy PaĹstwu duĹźo radoĹci, wielu osiÄ
gniÄÄ w pracy zawodowej i w Ĺźyciu prywatnym. Pracownicy irmy Abbott Laboratories Poland Komitet Naukowy Redakcja Dagna Bobilewicz â Warszawa Jan Kulpa â KrakĂłw Wiesâaw Piechota â Warszawa Mirosâawa Nowacka â Abbott Laboratories Poland Abbott Laboratories Poland Sp. z o.o. ul. Post´pu 18 A, 02-676 Warszawa tel. (0-22) 606 10 50, fax (0-22) 606 10 80 2(14) HOLOTRANSKOBALAMINA â AKTYWNA WITAMINA B12 Holotranscobalamin â active B12 Maria BoËentowicz, Dagna Bobilewicz Zakâad Diagnostyki Laboratoryjnej Wydziaâu Nauki o Zdrowiu Akademii Medycznej w Warszawie ul. Banacha 1 A, 02â097 Warszawa, e-mail: dagna@amwaw.edu.pl îŽ Streszczenie Sâowa kluczowe: holotranskobalamina, metoda oznacza- nia, aktywna witamina B12 Key words: holotranscobalamin, method of assessment, active B12. NiedobĂłr witaminy B12, dotyczĂ cy w krajach pĂłâno- cnoeuropejskich 1 â 2% populacji (1) i b´dĂ cy obok niedoboru Ëelaza i kwasu foliowego jednĂ z przy- czyn niedokrwistoĂci manifestuje si´ rĂłwnieË zaburze niami w innych ukâadach, w tym w ukâadzie nerwowym. U podstaw patogenezy zmian leËy upoĂledzona syn- teza kwasĂłw nukleinowych, prowadzĂ ca do makrocy- tozy i megaloblastozy, a takËe do demielinizacji wâĂłkien nerwowych. Struktura witaminy B12 zostaâa opisana w 1955 r. przez D. Hodgkin, natomiast po raz pierwszy zwiĂ zek ten zostaâ wyodr´bniony przez K. Folkersa jako cyjanokoba- lamina (CNCbl). W latach wczeĂniejszych trwaây bada- nia nad czynnikiem przeciwko anemii zâoĂliwej, ktĂłrym jak si´ okazaâo byâa witamina B12, wykryta w wĂ trobie woâowej. Witamina B12 naleËy do witamin rozpuszczal- nych w wodzie, jest niezb´dna komĂłrkom organizmu do metabolizowania zwiĂ zkĂłw jednow´glowych oraz bierze udziaâ w syntezie DNA. Jest oĂmiobocznym kom- pleksowym zwiĂ zkiem kobaltu, skâadajĂ cym si´ z proto- porirynopodobnego makropierĂcienia z jonem kobaltu w centrum, z nukleotydu i drugiej zwiĂ zanej z kobaltem grupy CN oraz H 2 O, CH 3 itd., stĂ d nazywana jest takËe cyjankobalaminĂ (kobalaminĂ â Cbl). Kobalamina wytwarzana jest przez drobnoustroje. Syn- tetyzowana przez bakterie w jelicie grubym czâowieka, poniËej miejsca swego wchâaniania, nie ulega absorb- cji i dlatego praktycznie jedynym ĂŞrĂłdâem witaminy B12 dla czâowieka jest mi´so, w mniejszym stopniu produkty mleczne a szczegĂłlnie duËo znajduje si´ jej w wĂ trobie. Ponad to kobalamina jest obecna w droËdËach. Zapotrze- GâĂłwnymi konsekwencjami niedoboru witaminy B12 sĂ niedokrwistoĂci makrocytowe i zaburzenia neuro- logiczne. Niedobory te spowodowane sĂ czynnikami egzogennymi (niedobory w diecie) i endogennymi (choroby przewodu pokarmowego, genetyczne de- fekty w biaâkach transportujĂ cych). Dotychczas pod- stawowym testem diagnostycznym do wykrywania niedoborĂłw byâo st´Ëenie caâkowitej B12 w surowicy. Objawy kliniczne niedoboru nie korelujĂ ze st´Ëeniem B12 w surowicy. Nowym dost´pnym parametrem labo- ratoryjnym jest holotranskobalamina â âaktywna wita- mina B12â. Test ten oznacza kompleks biaâko-wit.B12, rozpoznawany przez receptory tkankowe i b´dĂ cy je- dynym ĂŞrĂłdâem witaminy moËliwym do wykorzystania przez komĂłrki. Wst´pne prace wykazaây przydatnoĂç tego testu szczegĂłlnie w przypadkach st´ËeĆ witami- ny B12 w zakresie tzw âszarej strefyâ 200 â 338 pg/ml (150 â 250 pmol/l). îŽ Summary Macrocytic anemia and neurological disorders are known to be results of B12 deiciency which is caused either by egzo (malnutrition) or endogenic factors (dise- ases of GI). Until now serum B12 has been the most com- mon laboratory test nevertheless clinical symptoms do not correlate with serum B12. New test holotranscobalamin â âactive B12â measures transcobalamin-B12 complex recognized by cell membrane receptors â only available source of B12 for tissues. Preliminary data show the utility of that test for early detection of B12 deiciency especially when serum B12 is in âgrey zoneâ range 200 â 338 pg/ml (150 â 250 pmol/l). 3 bowanie dzienne osoby dorosâej na witamin´ B12 wynosi okoâo 5Âľg. Kobalamina magazynowana jest w wĂ trobie w iloĂci 2 do 3 mg tj. pokrywajĂ cej zapotrzebowanie na okoâo 3 â 4 lata. Prawidâowe st´Ëenie witaminy B12 w su- rowicy to 200 â 900 pg/ml (150 â 666 pmol/l) (1,4) . Istnieje wiele nieaktywnych zwiĂ zkĂłw, podobnych do kobalaminy, mogĂ cych interferowaç w oznaczenia st´Ëenia tego zwiĂ zku, jednak izjologicznĂ rol´ w or- ganizmie czâowieka speâniajĂ dwie z poznanych form witaminy B12, metylokobalamina, przewaËajĂ ca w su- rowicy i 5-dezoksyadenozylokobalamina (deoksykoba- lamina, adenozynokobalamina), wyst´pujĂ ca gâĂłwnie w hepatocytach, komĂłrkach miĂ Ëszu nerek i erytro- cytach. Kobalamina peâni rol´ koenzymu. Dla ssakĂłw charakterystycznymi procesami, w ktĂłrych uczestniczy jest synteza metioniny i konwersja kwasu metylomalono- wego do bursztynowego. Syntaza metioninowa bierze udziaâ w tworzeniu metioniny z homocysteiny co wyma- ga metylokobalaminy jako kofaktora. W tej reakcji grupa metylowa, zwiĂ zana z kobalaminĂ , zostaje przeniesio- na na homocystein´, w wyniku czego powstaje metio- nina. Nast´pnie kobalamina przenosi grup´ metylowĂ z N-metylotetrafolianu, przez co powstaje tetrahydro- folian. Dzi´ki tej reakcji tworzone sĂ zapasy metioniny oraz udost´pniany jest tetrahydrofolian do syntezy pu- ryn oraz kwasĂłw nukleinowych. Inny enzym, mutaza L-metylomalonylo-CoA wymaga adenozylokobalaminy katalizujĂ cej reakcj´ tworzenia sukcynylo-CoA z mety- lomalonylo-CoA w szlaku konwersji propionianu do me- tabolitu cyklu kwasu cytrynowego. Reakcja ta ma zna- czenie dla procesu glukoneogenezy, a jej upoĂledzenie prowadzi do nagromadzenia nieprawidâowych zwiĂ zkĂłw lipidowych. Prawdopodobnie ich odkâadanie w neuro- nach moËe byç przyczynĂ zaburzeĆ w oĂrodkowym ukâadzie nerwowym. (1,3,9) Z powodu silnie polarnej struktury kobalaminy uniemoËliwiajĂ cej swobodne przenikanie przez bâony komĂłrkowe jej wchâanianie, magazynowanie oraz przemiany moËliwe sĂ dzi´ki wyst´powaniu specy- icznych hydrofobowych biaâek pozakomĂłrkowych i wewnĂ trzkomĂłrkowych. Do biaâek tych zalicza si´ czyn- nik wewn´trzny Castleâa (IF â Intrinsic Factor) wytwarza- ny przez komĂłrki okâadzinowe ËoâĂ dka, wyst´pujĂ cy w przewodzie pokarmowym oraz haptokoryn´ (trans- kobalamin´ I) i transkobalamin´ II wyst´pujĂ ce rĂłwnieË we krwi. Na komĂłrkach nabâonka jelitowego znajdujĂ si´ receptory dla kompleksu kobalamina czynnik wewn´trzny, a dla kompleksu kobalamina-transkoba- lamina w tkankach. W pierwszym etapie, w Ăwietle je- lita cienkiego kobalamina, zwiĂ zana z biaâkami treĂci pokarmowej, podlega dziaâaniu kwasu ËoâĂ dkowego i enzymĂłw trawiennych, a nast´pnie wiĂ Ëe si´ z czyn- nikiem wewn´trznym i w takiej formie jest transporto- wana przez bâon´ enterocytu, na ktĂłrej jest obecny re- ceptor dla kompleksu IF-kobalamina (IFCR), zwany teË kubilinĂ . Wchâanianie kompleksu witamina B12-IF wymaga oboj´tnego pH i obecnoĂci jonĂłw Ca 2+ . We wn´trzu ente- rocyta czynnik wewn´trzny jest degradowany. Nast´puje formowanie kompleksu kobalamina â transkobalamina II, ktĂłry jest nast´pnie wydzielany do krwi Ëyây wrotnej. Transkobalamina II (TCII) jest biaâkiem surowicy krwi o krĂłtkim okresie pĂłâtrwania (T1/2 = 1 h), migrujĂ cym w elektroforezie we frakcji beta-globulin. Okoâo 25% wi- taminy zwiĂ zana jest z TC II i okreĂlana jako holotransko- balamina (holoTC). Jest to frakcja dost´pna dla komĂłrek efektorowych czyli aktywna biologicznie. Haptokoryna (transkobalamina I), b´dĂ ca alfa-globulinĂ o dâugim okresie pĂłâtrwania (T1/2 = kilka dni) wiĂ Ëe wi´kszoĂç krĂ ËĂ cej witaminy B12, tj. okoâo 75%, nie dostarcza jej jednak do tkanek efektorowych, lecz bierze udziaâ w wychwytywaniu toksycznych analogĂłw witaminy B12 i przenoszeniu ich do wĂ troby, szpiku kostnego i innych tkanek, odznaczajĂ cych si´ szybkĂ proliferacjĂ . Powstaây kompleks kobalamina- transkobalamina II (holoTC) âĂ czy si´ z receptorami tkankowymi i ulega absorpcji drogĂ pinocytozy do komĂłrki. Aby kobalamina zostaâa dostar- czona do komĂłrek efektorowych, musi zostaç wchâoni´ta w jelicie i zwiĂ zana z biaâkiem transportujĂ cym jĂ we krwi, czyli transkobalaminĂ II, tworzĂ c kompleks holoTC. NieprawidâowoĂci na ktĂłrymĂ z etapĂłw tego szlaku b´dĂ zaburzaây proces wchâaniania kobalaminy do komĂłrek, a co za tym idzie, uniemoËliwiaây wâĂ czanie si´ witami- ny B12 w procesy metaboliczne. Zaburzenia transportu kobalaminy dziedziczone sĂ jako cechy autosomalne recesywne. (11,12) WaËnĂ funkcj´ w transporcie koba- laminy speâniajĂ teË IF i TC. SĂ to pojedyncze pepty- dy, posiadajĂ ce jedno miejsce wiĂ zania witaminy B12 i pomimo, Ëe rozpoznawane sĂ przez dwa rĂłËne receptory wykazujĂ wysokie powinowactwo do wiĂ zania Cbl, jak rĂłwnieË podobieĆstwa na poziomie genomu. (11) Receptory dla TC II sĂ obecne we wszystkich tkan- kach, lecz szczegĂłlnie liczne w nerce. WewnĂ trz komĂłrki nast´puje hydrolityczny rozpad holotranskobalaminy, a kobalamina jest przeksztaâcana w metylokobalamin´ oraz hydroksykobalamin´ w cytozolu lub w 5â-adeno- zylotranskobalamin´ w mitochondriach. W komĂłrkach wĂ troby witamina B12 jest magazynowana pod postaciĂ metylokobalaminy, adenozynokobalaminy i hydroksyko- balaminy. (2,4,10,11,12,13,14) PrzyczynĂ niedoboru witaminy B12 i zwiĂ zanych z tym konsekwencji klinicznych jest jej zmniejszona podaË do tkanek efektorowych, spowodowana rĂłËnymi czynni- kami egzo i endogennymi. Do czynnikĂłw egzogennych moËna zaliczyç niedobĂłr witaminy B12 w diecie, spotykany 4 2(14) najcz´Ăciej u wegetarian, anorektykĂłw i osĂłb starszych. Cz´sto wyst´puje âĂ cznie z niedoborem Ëelaza. Do przyczyn endogennych naleËy upoĂledzenie wchâaniania na skutek zapalenia bâony Ăluzowej ËoâĂ dka lub jej atroii w tym na tle immunologicznym oraz innych chorĂłb przewodu pokar- mowego. U osĂłb w podeszâym wieku cz´stĂ przyczynĂ jest rĂłwnieË bezsocznoĂç spowodowana przewlekâymi zmianami w bâonie Ăluzowej ËoâĂ dka, cz´sto nasilonymi przez dâugotrwaâe przyjmowanie lekĂłw. (1) NiedobĂłr kobalaminy pojawia si´ takËe jako wynik de- fektu w biaâkach zapewniajĂ cych odpowiedni transport (IF, TCII, IFCR), zaburzeĆ w przechodzeniu kobalaminy przez bâon´ enterocytu lub innych, nabytych schorzeĆ, spo- wodowanych starzeniem si´ organizmu, jak i rozlegâymi zabiegami chirurgicznymi, dotyczĂ cymi ËoâĂ dka i jelita cienkiego. W tym przypadku mimo prawidâowej podaËy, mamy do czynienia z objawami niedoboru i koniecznoĂciĂ suplementacji. Dziedziczne i nabyte przyczyny zmniej- szonego wchâaniania kobalaminy ilustruje tabela 1. NiedobĂłr witaminy B12 jest przyczynĂ upoĂledzenia reakcji katalizowanej przez syntaz´ metioninowĂ , ktĂłra zostaâa opisana powyËej. Jednym z gâĂłwnych skutkĂłw niedoboru tego zwiĂ zku jest niedokrwistoĂç, b´dĂ ca nast´pstwem upoĂledzonej syntezy DNA, co odbija si´ w strukturze jĂ der erytroblastĂłw. Wyst´puje megalopoeza, charakteryzujĂ ca si´ asynchronicznym dojrzewaniem cy- toplazmy i jĂ der. JĂ dra sĂ mâodsze, ubogie w chromatyn´ z luĂŞnĂ strukturĂ , a cytoplazma obita i bardziej dojrzaâa, poniewaË synteza RNA przebiega prawidâowo. Jednym z charakterystycznych wskaĂŞnikĂłw niedoboru witami- ny B12 jest Ărednia obj´toĂç krwinki czerwonej (MCV), ktĂłra u osĂłb zdrowych waha si´ w granicach 82 â 92 ft, a w omawianym typie niedokrwistoĂci wzrasta do >100 ft, wartoĂci wybitnie wysokie to >110 ft, jednak ustalenie rze- czywistej wartoĂci odci´cia dla MCV jest bardzo trudne. Nawet wartoĂci >94 ft mogĂ nasuwaç podejrzenia nie- doboru witaminy B12 i powinny byç weryikowane i mo- nitorowane. InnĂ konsekwencjĂ niedoboru kobalaminy jest podwyËszony poziom homocysteiny, b´dĂ cy praw- dopodobnym czynnikiem ryzyka miaËdËycy, zakrzepicy Ëylnej, czy choroby Alzheimera. MoËe wystĂ piç homo- cysteinuria i acyduria metylomalonowa. Nast´pstwem wzgl´dnego niedoboru metioniny sĂ rĂłwnieË kompli- kacje neurologiczne, niebezpieczne ze wzgl´du na ich nieodwracalne konsekwencje. Do dysfunkcji ukâadu ner- wowego naleËĂ uszkodzenia nerwĂłw oraz zwyrodnienia rdzenia kr´gowego. Nawet nieznaczne niedobory witaminy B12 powodujĂ uszkodzenie otoczki mielinowej komĂłrek nerwowych, prowadzĂ c nawet do neuropatii nerwĂłw ob- wodowych. Zdaniem niektĂłrych autorĂłw, objawy neurolo- giczne ujawniajĂ si´ wczeĂniej niË niedokrwistoĂç u 3 na 4 pacjentĂłw z niedoborem kobalaminy. JednakËe z powodu roËnej manifestacji klinicznej aË do chwili wystĂ pienia ob- jawĂłw hematologicznych niejasne objawy neurologiczne nie sĂ kojarzone z niedoborem kobalaminy. (1,3,4) Caâkowite st´Ëenie witaminy B12 jest obecnie pod- stawowym testem diagnostycznym w wykrywaniu jej niedoborĂłw. Jest to oznaczenie w peâni zautomaty- zowane, wykonywane technikami immunometryczny- mi. WartoĂci referencyjne caâkowitego st´Ëenie wita- miny B12 mieszczĂ si´ w przedziale 200 â 900 pg/ml. (150 â 666 pmol/l) St´Ëenie <200 pg/ml (<150 pmol/l) jest generalnie uwaËane za obniËone. W diagnostyce laboratoryjnej stosowanie sĂ takËe oznaczenia kwasu metylomalonowego i homocyste- iny. Jako markery metaboliczne ulegajĂ podwyËszeniu w przypadku niedoboru witaminy B12 i sĂ to generalnie parametry uwaËane za bardziej czuâe w ocenie zasobĂłw ustrojowych tej witaminy niË caâkowite st´Ëenie kobala- miny w surowicy. St´Ëenie kwasu metylomalonowego w surowicy jest parametrem czuâym w oznaczaniu nie- doboru witaminy B12, jednakËe cechuje si´ wysokim kosztem i ulega podwyËszeniu w niewydolnoĂci nerek. PodwyËszone st´Ëenie homocysteiny rĂłwnieË poprzedza kliniczne objawy niedoboru witaminy B12. Nie jest to jed- nak parametr swoisty dla tego typu niedoborĂłw gdyË jego podwyËszony poziom wyst´puje teË w niedoborze kwa- su foliowego, witaminy B6 oraz w niewydolnoĂci nerek. Ostatnio dost´pne sĂ dodatkowe moËliwoĂci, zwiĂ zane raczej z wykryciem przyczyn niedoboru, a mianowicie wykrywanie obecnoĂci przeciwciaâ przeciwko komĂłr- kom okâadzinowym i czynnikowi wewn´trznemu. Nadal stwierdzenie obecnoĂci tasiemca, zuËywajĂ cego witam- ni´ B12 na wâasne potrzeby jest pomocne w etiopatoge- nezie niedoboru. Coraz rzadziej ze wzgl´du na swojĂ uciĂ ËliwoĂç jest stosowany test Schilinga, oceniajĂ cy zdolnoĂci wchâaniania witaminy B12. Najszerzej stosowanym i najbardziej dost´pnym ba- daniem jest oznaczanie st´Ëenia witaminy B12. Istnieje jednak szereg zastrzeËeĆ, a w tym: â Oznacza si´ st´Ëenie caâkowitej, a nie czynnej biologicz- nie witaminy B12 (okoâo 80% witaminy B12 jest zwiĂ zane z hapotokorynĂ i kompleks nie jest wychwytywany przez receptory tkankowe, czyli jest biologicznie nieczynny) â St´Ëenie nie wykazuje jednoznacznej korelacji ze sta- nem klinicznym â Istnieje szeroka âszara strefaâ pomi´dzy wartoĂciami prawidâowymi i obniËonymi â Oznaczenie wprawdzie jest zautomatyzowane, ale dwu- etapowe, wymaga procesu przygotowawczego i tym samym wpâywa na szybkoĂç pracy analizatora. Istotny klinicznie niedobĂłr witaminy B12 moËe wystĂ piç przy prawidâowym st´Ëeniu caâkowitej B12 w surowicy, co moËe wynikaç z niedostatecznej iloĂci TCII â jej trans- 5
[ Pobierz caĹoĹÄ w formacie PDF ] zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plhot-wife.htw.pl
|
|
Cytat |
Dobry przykĹad - poĹowa kazania. Adalberg I ty, Brutusie, przeciwko mnie?! (Et tu, Brute, contra me?! ) Cezar (Caius Iulius Caesar, ok. 101 - 44 p. n. e) Do polowania na pchĹy i mÄĹźa nie trzeba mieÄ karty myĹliwskiej. Zygmunt Fijas W ciepĹym klimacie najĹatwiej wyrastajÄ
zimni dranie. Gdybym tylko wiedziaĹ, powinienem byĹ zostaÄ zegarmistrzem. - Albert Einstein (1879-1955) komentujÄ
c swojÄ
rolÄ w skonstruowaniu bomby atomowej
|
|