zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plefriends.pev.pl
« M E N U » |
»
|
» KtoĹ, kto mĂłwi, Ĺźe nie zna siÄ na sztuce, Ĺşle zna samego siebie. | » Alistair MacLean - Goodbye, Biblioteka, KSIÄĹťKI NIEPOUKĹADANE, KsiÄ
Ĺźki, MacLean Alistair | » Alistair MacLean - Rzeka Ĺmierci, Biblioteka, KSIÄĹťKI NIEPOUKĹADANE, KsiÄ
Ĺźki, MacLean Alistair | » Alistair MacLean - Komandosi z Nawarony (2), Biblioteka, KSIÄĹťKI NIEPOUKĹADANE, KsiÄ
Ĺźki, MacLean Alistair | » Alistair MacLean - PrzeĹÄcz ZĹamanego Serca, Biblioteka, KSIÄĹťKI NIEPOUKĹADANE, KsiÄ
Ĺźki, MacLean Alistair | » Alex Kava - Maggie O'Dell 1 - Dotyk zĹa, Biblioteka, KSIÄĹťKI NIEPOUKĹADANE, KsiÄ
Ĺźki, Kava Alex | » Alistair MacLean & Alastair MacNeill - PociÄ
g Ĺmierci, Biblioteka, KSIÄĹťKI NIEPOUKĹADANE, KsiÄ
Ĺźki, MacLean Alistair | » Alistair MacLean - Czerwony Alarm, Biblioteka, Alistair MacLean | » Alfred Szklarski - Przygody Tomka 9 - Tomek w grobowcach faraonĂłw, Biblioteka, KSIÄĹťKI NIEPOUKĹADANE, KsiÄ
Ĺźki, Szklarski Alfred | » Alfred Szklarski - Przygody Tomka 2 - Tomek na Czarnym LÄ
dzie, Biblioteka, KSIÄĹťKI NIEPOUKĹADANE, KsiÄ
Ĺźki, Szklarski Alfred | » Alfred Hitchcock - Nowe Przygody Trzech DetektywĂłw 3 - Dolina Ĺmierci, Biblioteka, KSIÄĹťKI NIEPOUKĹADANE, KsiÄ
Ĺźki, Hitchcock Alfred |
|
|
[ Pobierz caĹoĹÄ w formacie PDF ] //-->Aleksander KrawczukPOLSKAZA NERONAStrona1z112Kiedy bogowie spostrzegli,Ĺźenawet oni nie sÄ
w stanie zmieniÄ przeszĹoĹci - wymyĹlili historykĂłw.Nie wiem, kto pierwszy to stwierdziĹ.Dopiero niedawno przekonano siÄ dokĹadnie,Ĺźeto wybrzeĹźe Germanii,skÄ
d przywozi siÄ bursztyn, dzieli od Karnuntum w Panonii niemal 600 mil[okoĹo 890 km]. JeszczeĹźyjeekwita rzymski, wysĹany tam przez Juliana,zarzÄ
dcÄ igrzysk gladiatorskich cesarza Nerona. OdwiedziĹ on i miejscahandlu, i wybrzeĹźa, a przywiĂłzĹ tak wiele bursztynu,ĹźemoĹźna byĹoobciÄ
ĹźyÄ nim wÄzĹy siatki, powstrzymujÄ
cej zwierzÄta i osĹaniajÄ
cejpodium. Bursztynem rĂłwnieĹź ozdobiono broĹ i mary [dla wynoszeniazabitych gladiatorĂłw], jak teĹź caĹy wystrĂłj, zmieniany kaĹźdego dnia.NajciÄĹźsza bryĹa waĹźyĹa 13 funtĂłw [ponad 4,2 kg]".Pliniusz Starszy,Historia naturalna (ks. 37, 45)Strona2z112CZÄĹÄ IMISENUM, 24 SIERPNIA 79âMY,PATRZÄCY Z BOKU, BO Z MISENUM, poczÄ
tkowo nie byliĹmypewni, ktĂłra to gĂłra dymi chmurÄ
. Dopiero później rozpoznano,ĹźetoWezuwiusz. Chmura zaĹ swym ksztaĹtem najbardziej przypominaĹadrzewo, i to wĹaĹnie piniÄ. WzbijaĹa siÄ bowiem wysoko, jakby pieĹ prosty ibardzoĹmigĹy,tam dopiero rozpoĹcierajÄ
c szeroko swe gaĹÄzie. SÄ
dzÄ,ĹźewynosiĹ jÄ
w gĂłrÄ mocny podmuch, ktĂłry jednak sĹabĹ później - albo teĹźuginaĹa siÄ pod wĹasnym ciÄĹźarem. WydawaĹa siÄ to biaĹa, to znowu szarai jakby zmiennych odcieni, zaleĹźnie od tego, czy niosĹa popiĂłĹ, czy teĹźziemiÄ.DzieĹ byĹ dziewiÄ
ty przed kalendami wrzeĹnia [24 sierpnia], godzina zaĹmniej wiÄcej siĂłdma [po wschodzie sĹoĹca]. Moja matka pierwszaoznajmiĹa wujowi,ĹźepokazaĹa siÄ chmura tak niezwykĹa wielkoĹciÄ
iksztaĹtem. On zaĹ juĹź zaĹźyĹ kÄ
pieli sĹonecznej i potem zimnej, juĹź zjadĹ coĹleĹźÄ
c i wĹaĹnie zabraĹ siÄ do studiĂłw. ZaĹźÄ
daĹ sandaĹĂłw, wszedĹ namiejsce, z ktĂłrego najlepiej byĹo moĹźna oglÄ
daÄ dziwne zjawisko. JakoczĹowiek wielkiej uczonoĹci uznaĹ,Ĺźeto coĹ ogromnego i godne jestbliĹźszego zbadania. RozkazaĹ wiÄc natychmiast, aby przygotowano lekkiokrÄt liburnijski. DaĹ takĹźe mnie moĹźnoĹÄ popĹyniÄcia z nim razem, o ilebym zechciaĹ. OdpowiedziaĹem,ĹźewolÄ pracowaÄ - a wĹaĹnie on sam daĹmi coĹ do pisania.W chwili gdy juĹź wychodziĹ z domu, wrÄczono mu list od pani Rektyny,przeraĹźonej bliskoĹciÄ
niebezpieczeĹstwa, jej willa bowiem leĹźaĹa usamych stĂłp gĂłry i nie byĹoĹźadnegosposobu wydostania siÄ stamtÄ
dinaczej niĹź okrÄtem; bĹagaĹa wiÄc mego wuja, by jÄ
wyrwaĹ z poĹoĹźenia takkrytycznego. ZmieniĹ plan bezzwĹocznie. To mianowicie, co rozpoczÄ
Ĺpowodowany tylko pasjÄ
badania, speĹniĹ wielkodusznie. WyprowadziĹ namorze trĂłjrzÄdowce i wszedĹ na pokĹad jednego z nich, tamto bowiemwybrzeĹźe byĹo gÄsto zamieszkane. Spieszy wiÄc tam, skÄ
d inni uciekajÄ
wpopĹochu. Trzyma kurs i steruje wprost ku grozie.Mowa tu o sĹawnym wybuchu Wezuwiusza w sierpniu roku 79, tym, ktĂłrypogrzebaĹ Pompeje. MiejscowoĹÄ, z ktĂłrej wypĹynÄĹy okrÄty, to Misenumnad ZatokÄ
NeapolitaĹskÄ
, gdzie stacjonowaĹa eskadra rzymskiej flotyStrona3z112wojennej. A dowodziĹ niÄ
wĂłwczas Pliniusz. To jego siostrzeniec, PliniuszMĹodszy, mĹody wtedy czĹowiek, opisaĹ po latach tamto wydarzenie wjednym z listĂłw do historyka Korneliusza Tacyta (6,16). W innym zaĹ (3, 5)przedstawia prace swego wuja:âMiaĹ wtedy [w chwiliĹmierci]lat 56. Jest mi prawdziwie miĹo,Ĺźetak pilnieczytajÄ
c jego pisma chciaĹbyĹ mieÄ je wszystkie i pytasz, ile ich jest razem.ChÄtnie ciÄ poinformujÄ i podam rĂłwnieĹź, w jakim powstaĹy porzÄ
dku. AwiÄc:O walce jeĹşdzieckiej,ksiÄga jedna. NapisaĹ jÄ
, dokĹadniei pomysĹowo, gdy jeszcze sĹuĹźyĹ w wojsku jako dowĂłdca szwadronu.OĹźyciuPompejusza Sekundusa,ksiÄgi dwie. Pompejusz bardzo gomiĹowaĹ, speĹniĹ wiÄc obowiÄ
zek naleĹźny pamiÄci przyjaciela.Wojny zGermanami,ksiÄ
g dwadzieĹcia. ZawarĹ w nich opis wszystkich wojen, jakieprowadziliĹmy z tym ludem. ZaczÄ
Ĺ pisaÄ, gdy jeszcze sĹuĹźyĹ w wojsku wGermanii, napomniany w widzeniu sennym. StanÄĹa przed nim maraDruzusa Nerona - tego, ktĂłry dokonaĹ tak szerokich podbojĂłw Germanii itam zginÄ
Ĺ - polecajÄ
c, by o nim pamiÄtaĹ i ocaliĹ go przed krzywdÄ
zapomnienia.Trzy ksiÄgi uczone,podzielone na szeĹÄ tomĂłw, w ktĂłrychksztaĹci mĂłwcÄ od samego poczÄ
tku.WÄ
tpliwoĹci jÄzykowe,ksiÄ
g osiem.PisaĹ je za Nerona, w ostatnich latach jego panowania, kiedy tyraniauczyniĹa czymĹ niebezpiecznym kaĹźdy rodzaj badaĹ nieco swobodniejszy iszlachetniejszy.Od koĹca dzieĹa Aufidiusza Bassusa,ksiÄ
g trzydzieĹcijeden, tamto bowiem [Aufidiuszowe] dobiegaĹo tylko do poĹowy panowaniaKlaudiusza. WreszcieHistoria naturalna,ksiÄ
g trzydzieĹci siedem - dzieĹoobszerne, uczone, bogate i urozmaicone nie mniej niĹź sama przyroda.Dziwisz siÄ moĹźe, jakim sposobem czĹowiek bardzo zajÄty potrafiĹ napisaÄtyle woluminĂłw, a w nich poruszyÄ aĹź tyle problemĂłw takskomplikowanych? Otóş zdziwisz siÄ jeszcze bardziej, kiedy siÄ dowiesz,Ĺźeprzez czas jakiĹ prowadziĹ rĂłwnieĹź sprawy sÄ
dowe iĹźewiele czasuzajÄĹy mu powaĹźne obowiÄ
zki oraz pielÄgnowanie przyjaĹşni cesarzy[Tytusa i Wespazjana]. Lecz umysĹ miaĹ bystry, energiÄ niewiarygodnÄ
,czujnoĹÄ zdumiewajÄ
cÄ
. Dlatego teĹź zwykĹem siÄĹmiaÄ,kiedy ten lub Ăłwnazywa mnie pracowitym; mnie, ktĂłry w porĂłwnaniu z nim jestemskoĹczonym leniem! Ale któş z tych, co caĹeĹźycie ĹlÄczÄ
nad naukÄ
, niemusi wydaÄ siÄ wobec niego czĹowiekiem oddanym tylko spaniu inierĂłbstwu?"Zapewne wiÄkszoĹÄ z nas skĹonna byĹaby podpisaÄ siÄ pod tymi sĹowami,porĂłwnujÄ
c dorobek swegoĹźyciaz Pliniuszowym. To prawda,ĹźemiaĹ dopomocy sekretarzy i skrybĂłw. Prawda teĹź,ĹźezwĹaszczaHistoria naturalnaoparta jest na ekscerptach z dzieĹ mnĂłstwa autorĂłw, uczciwie zresztÄ
wymienianych. Niemal jednak w kaĹźdej sprawie, ktĂłrej dotyka w owejencyklopedii, ma rĂłwnieĹź wĹasne zdanie i uwagi, takĹźe moralizatorskie. MyStrona4z112natomiast dysponujemy wszystkimi zdobyczami nowoczesnej techniki, zkomputerami i internetem wĹÄ
cznie, nie mĂłwiÄ
c o przeróşnych indeksach,sĹownikach, bibliografiach, doskonalonych przez pokolenia badaczy.WspĂłĹczesny uczony zazwyczajĹźyjew zaciszu swego gabinetu, pracowni,biblioteki, wolny od uciÄ
ĹźliwoĹci, jakie nieuchronnie niesie udziaĹ wĹźyciupublicznym i sprawowanie odpowiedzialnych urzÄdĂłw - chybaĹźesam tegopragnie i na to siÄ godzi. Pliniusz natomiast od takich obowiÄ
zkĂłw uchyliÄsiÄ nie mĂłgĹ.NaleĹźaĹ do stanu tak zwanych ekwitĂłw, czyli jeĹşdĹşcĂłw, nazwa stÄ
d,Ĺźejego przedstawiciele w dawnych wiekach jako zamoĹźniejsi sĹuĹźyli w wojskuz wĹasnym koniem (equus). ByĹa to jednak w poczÄ
tkach cesarstwaprzeszĹoĹÄ bardzo odlegĹa. Ekwici juĹź od dawna stanowili warstwÄbogatych przedsiÄbiorcĂłw, moĹźna by rzec - biznesmenĂłw. Sprawowali teĹźwyĹźsze - choÄ formalnie nie te najwyĹźsze - urzÄdy w róşnych dziaĹachadministracji paĹstwowej, a wiÄc takĹźe cesarskiej, noszÄ
c tytuĹyprokuratorĂłw i prefektĂłw; w wojsku sĹuĹźyli jako oficerowie, czyli trybuni. WskĹad senatu nie wchodzili, ten bowiem tradycyjnie reprezentowaĹ interesywielkich posiadaczy ziemskich i starych rodĂłw - chybaĹźepowodowaniambicjÄ
zabiegali o karierÄ politycznÄ
i urzÄdy otwierajÄ
ce drogÄ do niej.Ze wszystkich wymienionych dzieĹ Pliniusza zachowaĹo siÄ tylko jedno,Historia naturalna;tytuĹ ten najlepiej byĹoby tĹumaczyÄ âBadaniaprzyrodnicze". Jest to rodzaj wielkiej encyklopedii rozumowanej, to jestuĹoĹźonej nie wedĹug haseĹ, ale dziaĹami: kosmogonia, geografia, nauka oczĹowieku i zwierzÄtach, botanika, medycyna i leki, metalurgia, malarstwo,mineraĹy. To jedyna znana nam encyklopedia staroĹźytna! Kopalniainformacji o wszystkich dziedzinach ĂłwczesnegoĹźycia,o tym, co Grecy iRzymianie wiedzieli o zjawiskach natury, pomnik niewiarygodnego wrÄczwysiĹku jednego czĹowieka. A zarazem rzecz ta ma swoje walory jÄzykowe,peĹna jest przeróşnych refleksji, stanowiĹwiadectwoepoki, osobowoĹciautora.Pliniusz, uczony i dowĂłdca, speĹniĹ do koĹca swe obowiÄ
zki: chciaĹ zbadaÄniezwykĹe wydarzenie i jednoczeĹnie nieĹÄ pomoc zagroĹźonym. ZginÄ
Ĺprawdziwie na posterunku, w domu u stĂłp Wezuwiusza, aleĹmierciÄ
ĹagodnÄ
, podczas snu. BezpoĹredniÄ
przyczynÄ
zgonu byĹo zapewneniedotlenienie serca w atmosferze przesyconej wyziewami wulkanu. Towynika z opisu, jaki przekazaĹ jego siostrzeniec, pozostawiony w Misenum.ZwĹoki odnaleziono i pochowano po trzech dniach (6, 16). A i PliniuszMĹodszy usiĹowaĹ naĹladowaÄ odwaĹźnÄ
postawÄ wuja. CzyniĹ to moĹźe tro-chÄĹmiesznie,jakby pozowaĹ, sam to przyznaje. CzytaĹ mianowicie iekscerpowaĹ ksiÄgi historyczne Tytusa Liwiusza, choÄ ziemia drĹźaĹa takStrona5z112
[ Pobierz caĹoĹÄ w formacie PDF ] zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plhot-wife.htw.pl
|
|
Cytat |
Dobry przykĹad - poĹowa kazania. Adalberg I ty, Brutusie, przeciwko mnie?! (Et tu, Brute, contra me?! ) Cezar (Caius Iulius Caesar, ok. 101 - 44 p. n. e) Do polowania na pchĹy i mÄĹźa nie trzeba mieÄ karty myĹliwskiej. Zygmunt Fijas W ciepĹym klimacie najĹatwiej wyrastajÄ
zimni dranie. Gdybym tylko wiedziaĹ, powinienem byĹ zostaÄ zegarmistrzem. - Albert Einstein (1879-1955) komentujÄ
c swojÄ
rolÄ w skonstruowaniu bomby atomowej
|
|